Wat is verlangen?

Schrijven als Therapie
23 mrt
6 minuten om te lezen

Bijgewerkt op: 13 okt

Verlangen is een fundamentele menselijke drijfveer. Het stuurt onze keuzes, beïnvloedt onze emoties en bepaalt de richting van ons leven. Of het nu gaat om een diep gekoesterde wens, een plotselinge behoefte of een levenslange ambitie, verlangen raakt de kern van wie we zijn. Het kan voortkomen uit een gevoel van gemis of een toekomstige verwachting en speelt een cruciale rol in ons streven naar vervulling en betekenis.

Psychologisch gezien is verlangen nauw verbonden met motivatie en doelgericht gedrag. Het kan ons aanzetten tot actie en groei, maar ook innerlijke spanning veroorzaken als het onbereikbaar lijkt. In Maslow’s behoeftehiërarchie vormt verlangen de brug tussen basisbehoeften zoals veiligheid en lichamelijk welzijn en hogere doelen zoals zelfverwezenlijking. Filosofisch roept het vragen op over geluk en zingeving, terwijl het biologisch gezien een evolutionaire functie heeft: het stimuleert ons tot overleven, voortplanting en vooruitgang. Door de aard en impact van verlangen te onderzoeken, krijgen we inzicht in onze diepste drijfveren en wat ons werkelijk vervult.

De fundamentele behoefte-hiërarchie van Maslow

De behoefte-hiërarchie van Maslow is een theorie in de psychologie, ontwikkeld door Abraham Maslow in 1943. Maslow stelde dat menselijke behoeften kunnen worden geordend in een hiërarchie, van de meest fundamentele, fysiologische behoeften tot de meer abstracte, zelfactualisatiebehoeften. Volgens Maslow moeten de lagere, meer basale behoeften eerst vervuld worden voordat mensen zich kunnen richten op de hogere behoeften.

De vijf niveaus in Maslow's piramide zijn:

Fysiologische behoeften
Dit zijn de basisbehoeften die essentieel zijn voor lichamelijk overleven, zoals voedsel, water, slaap, en ademhaling.
Veiligheidsbehoeften
Zodra de fysiologische behoeften zijn vervuld, komt de behoefte aan veiligheid en bescherming. Dit omvat fysieke veiligheid, financiële stabiliteit, gezondheid en een veilige omgeving.
Sociale behoeften (liefde en verbondenheid)
Na het vervullen van de basisbehoeften willen mensen zich verbonden voelen met anderen. Dit gaat over het verlangen naar vriendschap, familie, intimiteit en sociale acceptatie.
Behoefte aan waardering (erkenning en zelfrespect)
Op dit niveau zoeken mensen erkenning, respect van anderen en het gevoel van eigenwaarde. Dit kan bijvoorbeeld bereikt worden door succes op het werk of het verkrijgen van sociale status.
Zelfactualisatie
Het hoogste niveau in Maslow's piramide is zelfactualisatie, waarbij een persoon zijn of haar volledige potentieel probeert te bereiken. Dit omvat persoonlijke groei, creativiteit, zelfontwikkeling en het nastreven van doelen die verder gaan dan alleen materiële verlangens.

Dit model laat zien hoe mensen zich in hun behoeften ontwikkelen, van overleven naar zelfverwezenlijking.

Verlangen als motor voor verandering

Verlangen heeft een dubbele aard: het kan zowel motiveren als blokkeren. In sommige gevallen kan verlangen een krachtige motor zijn die mensen helpt doelen te bereiken, nieuwe richtingen in het leven te vinden of zelfs uit moeilijke situaties te komen. Maar aan de andere kant kan verlangen ook leiden tot frustratie, angst of een gevoel van ontoereikendheid wanneer het onbereikbaar lijkt.

Uit onderzoeken blijkt dat wanneer verlangen specifiek gericht is (bijvoorbeeld naar succes in carrière, liefde of creativiteit), het een krachtige motivator kan zijn. Het kan ook ons brein beïnvloeden op manieren die ons in staat stellen om grotere hoeveelheden energie en creativiteit te mobiliseren, een fenomeen dat bijvoorbeeld in de neurowetenschappen wordt beschreven als de "dopamineverslaving". Het verlangen activeert delen van het brein die verband houden met beloning, waardoor de anticipatie op het vervullen van dit verlangen een gevoel van voldoening kan geven.

Verlangen in de filosofie

Verlangen met hart en ziel — Verlangen doe je met hart en ziel

Filosofen zoals Schopenhauer en Plato hebben verlangen vanuit verschillende hoeken bekeken. Plato beschreef verlangen als een van de fundamentele drijfveren van de menselijke ziel, maar zag het als iets dat moest worden gereguleerd door de rede. Volgens hem is verlangen een gevolg van de onvolmaaktheid van de menselijke ervaring en leidt het tot lijden.

Schopenhauer ging verder door te stellen dat verlangen nooit volledig vervuld kan worden. Zijn beroemde "wille" theorie stelde dat het menselijke verlangen intrinsiek is aan ons lijden, en dat zelfs wanneer een verlangen vervuld is, er vaak onmiddellijk een ander verlangen naar boven komt, wat leidt tot een eindeloze cyclus van verlangen en teleurstelling.

Verlangen in de toekomst: Idealen en ambitie

Verlangen kan ook een positieve kracht zijn die ons helpt om een beeld van de toekomst te creëren. Dit is waar aspiraties en idealen vandaan komen. Het verlangen naar een betere toekomst kan leiden tot ambities, die ons helpen doelen te stellen en actie te ondernemen. Dit verlangen naar verbetering is essentieel voor de menselijke vooruitgang, zowel op persoonlijk als maatschappelijk niveau.

Een interessant aspect is dat de manier waarop we verlangen naar de toekomst, onze beslissingen in het heden beïnvloedt. Het brein stelt ons in staat om vooruit te denken en in te beelden wat we willen, wat onze motivatie en keuzes stuurt. Psychologen spreken van "mentale tijdreizen", waarbij het brein de toekomst visualiseert en vervolgens gedrag aanstuurt om die gewenste toekomst te bereiken.

Verlangen naar het verleden: Nostalgie

Verlangen kan zich niet alleen richten op de toekomst, maar ook op het verleden. Nostalgie, het verlangen naar een vroeger tijdperk, wordt vaak gezien als een mengeling van emotionele verlangens en herinneringen die ons helpen om verbinding te maken met onze identiteit. Het kan helpen om moeilijke tijden in het heden te verlichten, door het koesteren van het verleden als een plaats van veiligheid en comfort. Psychologisch gezien wordt nostalgie als een positieve kracht gezien die een gevoel van betekenis en continuïteit in het leven kan geven.

Verlangen en de neurowetenschappen

Er is veel onderzoek naar de biologische basis van verlangen. Verlangen wordt voornamelijk gestuurd door het dopaminesysteem in de hersenen, dat een rol speelt bij beloning en motivatie. Dopamine wordt vrijgegeven wanneer we iets willen, wat ervoor zorgt dat we acties ondernemen om dat verlangen te vervullen. Het gevoel van anticipatie op het verkrijgen van wat we willen, kan net zo bevredigend zijn als de werkelijke beloning zelf.

Verlangen kan echter ook problematisch zijn wanneer het overmatig is, bijvoorbeeld in gevallen van verslaving. Dit komt doordat het brein in een staat van constante dopamine-afgifte terechtkomt, wat leidt tot een vicieuze cirkel van verlangen en bevrediging. Wetenschappers onderzoeken hoe deze mechanismen kunnen worden gereguleerd om gezond verlangen te bevorderen zonder dat het schadelijke effecten heeft.

Verlangen als spiritueel concept

In veel spirituele tradities wordt verlangen gezien als iets wat overwonnen moet worden om verlichting of innerlijke rust te bereiken. In het boeddhisme bijvoorbeeld wordt verlangen gezien als de wortel van lijden. De Vier Edele Waarheden stellen dat het overwinnen van verlangen kan leiden tot het beëindigen van lijden en het bereiken van Nirvana.

Verlangen en zelfverwerkelijking

In het kader van persoonlijke groei en zelfverwerkelijking kan verlangen de sleutel zijn tot diepere zelfontdekking. Het verlangen naar persoonlijke evolutie, begrip van onszelf en onze plaats in de wereld kan een leidraad zijn voor zingeving en het vinden van betekenis in ons leven. Dit verlangen naar zelfverwerkelijking kan ons aanzetten om onze passies te volgen, onze angsten te overwinnen en ons volledige potentieel te bereiken.

Verlangen voor de Toekomst schrijfoefening

Deze opdracht kan je niet alleen helpen om je toekomst te verkennen, maar ook om te begrijpen wat je diepste verlangens zijn en hoe je ze kunt realiseren. Je kunt deze vragen ook gebruiken als een gids om beslissingen te nemen of als motivatie om je doelen te herzien en bij te stellen.

Uitwerking

Begin met het visualiseren van je ideale toekomst: stel je voor dat je alles hebt bereikt wat je wilde.
Schrijf een brief aan jezelf vanuit die toekomst. Stel je voor dat je schrijft vanuit de persoon die je in de toekomst wilt zijn. Wat heb je geleerd? Wat heb je ervaren? Wat is je grootste bijdrage aan anderen geweest?
Gebruik deze brief om in detail te beschrijven wat jij van jezelf hebt bereikt, hoe je hebt geleefd, en hoe je hebt bijgedragen aan de wereld.

Oefening

Wat wil ik ervaren in mijn leven?
Beschrijf je ideale toekomst. Wat voor ervaringen wil je zeker hebben gehad? Denk na over de momenten die je vervullen, zowel groot als klein. Wat voor indrukken, reizen, of unieke situaties wil je meemaken? Beschrijf deze ervaringen in detail en leg uit waarom ze voor jou belangrijk zijn. Hoe kunnen deze ervaringen je vormgeven als persoon?
Wat wil ik leren en hoe kan dat mijn toekomst beïnvloeden?
Wat zijn de belangrijkste dingen die je wilt leren om jezelf verder te ontwikkelen? Denk aan vaardigheden, kennis of inzichten die je graag zou willen verwerven. Hoe zouden deze dingen jou kunnen helpen om de persoon te worden die je wilt zijn? Welke rol spelen deze kennis en vaardigheden in de doelen die je voor jezelf hebt gesteld?
Wat wil ik betekenen voor anderen?
Hoe wil je dat anderen zich voelen door jouw aanwezigheid, acties of steun? Wat wil je bijdragen aan de wereld, je gemeenschap, of de mensen om je heen? Wat zou je graag willen betekenen voor degenen die je pad kruisen? Denk na over het effect dat je zou willen hebben en hoe jouw handelen anderen zou kunnen inspireren of helpen.